Een project van Xandra van der Eijk voor de Ambassade van de Noordzee
Rondom de duizenden scheeps- en vliegtuigwrakken, olie- en gasplatforms en windmolens die zich op de Noordzeebodem bevinden, hebben zich nieuwe onderwatergemeenschappen gevormd. In de uitgestrektheid van het door mensen gekoloniseerde water, worden territoria verloren, gewonnen en uitgebreid. De bodemstructuren werken als tijdcapsules die het kolonisatieproces beschrijven aan de hand van historische scheepswrakken, verloren munitie, visnetten en boorplatforms. Maar ook ontvouwt er zich leven: de structuren vormen een veilige haven en een goed substraat. Er wordt gebouwd, gegeten, gepaard, gebaard en gevochten – aan het menselijk oog onttrokken vinden duizenden cycli van leven en dood plaats. Elke gemeenschap is een uniek ecosysteem met een eigen identiteit.
De vele antropogene structuren in de Noordzee zijn hotspots van biodiversiteit die een belangrijke rol spelen in het grotere ecosysteem. Ze worden echter nauwelijks onderzocht of beschermd. Deze kunstmatige koud-water riffen zijn tijdelijk, onbegrepen en onbekend, maar tegelijkertijd een toonbeeld van hoop en veerkracht. Hoe kunnen we een stem geven aan de riffen van de Noordzee?
In samenwerking met NIOZ, Wageningen Marine Research en Stichting Duik de Noordzee Schoon maakte kunstenaar Xandra van der Eijk hydrofoonopnames bij twee riffen: een oesterbank bij de Brouwersdam in Zeeland, en bij het wrak van de Ara ten noorden van Schiermonnikoog. Op basis van filmbeelden van duikers die de wrakken bezochten, testte zij of het mogelijk is om een digitale representatie te maken van de riffen.
Seasynthesis: Reef Identities in Stemmen van de Noordzee
In de expositie Stemmen van de Noordzee, 21 – 25 november 2020 in De Studio van NEMO tijdens de manifestatie Welkom in het Parlement van de Dingen presenteerde Xandra van der Eijk haar onderzoek aan de hand van onder andere een serie otolieten (gehoorbeentjes van vissen) en een serie opgedoken voorwerpen, afkomstig van de MSC Zoë. Dit vrachtschip verloor begin 2019 vele containers in de Waddenzee. Naar schatting ligt er nog ongeveer 800.000 kg afval op de zeebodem.
Volg hier een digitale rondleiding door Stemmen van de Noordzee waarin ook Xandra van der Eijk haar werk presenteert.
Met dank aan NIOZ, Wageningen Marine Research, Stichting Duik de Noordzee Schoon, Klaudie Bartelink, Dr. M.F. Leopold & Dutch Maritime Productions
Foto’s: Casper van der Linden & Nichon Glerum
