Mensen kunnen niet goed horen onder water. Heel lang hebben we daarom gedacht dat het stil is onder de zeespiegel. In de meeste natuurdocumentaires is ook maar bar weinig te horen als de camera onder water duikt. Je hoort dan vooral bubbels en misschien wat gedempt geluid van de golven. De eerste film waarin de wereld onder zee voor een groot publiek in beeld werd gebracht heette dan ook Le monde du silence (Jacques Cousteau, 1956). Maar het tegendeel is waar: het is verre van stil onder water. Wanneer we luisteren naar de geluiden onder het wateroppervlak opent zich een geheel nieuwe wereld, waar nog veel over te leren valt.
Het blijkt dat veel van het zeeleven last ondervindt van lawaai van bijvoorbeeld scheepvaart en bouwwerkzaamheden. De laatste jaren werd gedacht dat plastic en visserij de grootste problemen voor niet-mensen veroorzaakten in de Noordzee, maar ook het menselijk geluid veroorzaakt veel hinder. Veel dieren in de Noordzee communiceren en navigeren namelijk via geluid. Wanneer dit door lawaai verstoord wordt kunnen dieren elkaar niet meer bereiken en zich slecht oriënteren.
Er wordt gelukkig steeds meer onderzoek gedaan naar geluidsoverlast onder water, onder andere door Rijkswaterstaat via het project geluidsmonitoring (JOMOPANS). Hierbij wordt samengewerkt met alle landen aan de Noordzee. Op locaties verspreid over de Noordzee worden geluidsopnames gemaakt om te kunnen bepalen hoeveel geluid door menselijke activiteit wordt geproduceerd. Ook leren we steeds meer over de manieren waarop zeedieren horen en communiceren. Zo ontstaat een beeld van een landschap van geluid – een soundscape – onder de zeespiegel waar het zeeleven zich doorheen beweegt.
Je kunt zeggen dat dergelijk onderzoek uit naam van de zeewezens gedaan wordt. Zij zijn per slot van rekening degenen die te lijden hebben onder de menselijke geluidsoverlast. Wetenschappers representeren zo met hun metingen en modellen de door lawaai geplaagde zeedieren. Team Onderwatergeluid in de Noordzee houdt zich bezig met deze representatie. Hoe kunnen wij ons via metingen en onderwater-opnames een voorstelling maken van de beleving van het geluidslandschap onder water? En wat is de impact van deze geluiden op het samenleven van mensen en niet-mensen in de Noordzee?
Team Onderwatergeluid in de Noordzee bestaat uit kunstenaar Xandra van der Eijck, radiomaker Jesper Buursink en wetenschapper Katja Phillipart.
