Ruimte voor de Doggersbank
Naar een biodiverse democratie
De Ambassade van de Noordzee en Stichting Doggerland bepleiten een betere positie voor de Noordzee in het juridische, publieke en politieke domein. Op 13 februari 2025 publiceerden wij in een gezamenlijk pamflet onze visie voor de Doggersbank, Nederlands grootste ‘natuurgebied’ en kraamkamer van de Noordzee. Met een brede internationale coalitie van kennisinstellingen, natuurorganisaties, ontwerpers, kunstenaars en maatschappelijk middenveld werken we de komende jaren aan een omvangrijk programma bestaande uit een plan voor rewilding, rifherstel, rechtszaken en een School of Dogger Bank.
LEES HIER ONS PAMFLET: Ruimte voor de Doggersbank
Lees hieronder het voorwoord
Voorwoord
Stichting Doggerland en de Ambassade van de Noordzee werken de komende jaren met een uitgebreid netwerk van Nederlandse en Europese partners, ecologen, beleidsmakers, juristen, kunstenaars en ontwerpers aan een betere vertegenwoordiging van de belangen van de Noordzee. Hierbij richten we ons op de Doggersbank, een onderzeese zandbank in het hart van de Noordzee. Met een oppervlakte van ruim 25.000 km2 vormt de Doggersbank het hart van een netwerk van beschermde zeegebieden dat noodzakelijk is om het Noordzee-ecosysteem te herstellen.
De Doggersbank is een uniek gebied met een hoge diversiteit aan habitats en diersoorten, een belangrijke kraamkamer voor haaien, roggen, haring en kabeljauw en het hele jaar een rijk voedselgebied voor walvissen en zeevogels. De Doggersbank is ook een kraamkamer voor verhalen over verleden, heden en toekomst van onze relatie met de zee. Dit verdronken land verbond tot het einde van de ijstijd het Verenigd Koninkrijk met Europa, terwijl Neanderthalers er jaagden op wolharige neushoorns, mammoeten en rendieren. Met het intreden van het Holoceen, zo’n 7.000 jaar geleden, kregen de bewoners van de Doggersbank te maken met grote klimaatveranderingen waardoor het zeewater steeg en het gebied in de golven verdween. De vele archeologische vondsten, verzameld door vissers, strandjutters en onderzoekers, brengen ons niet alleen in contact met onze verre voorouders op de Doggersbank, ze plaatsen onze eigen problemen met klimaatverandering, zeespiegel-stijging, kusterosie, gewonnen en verdronken land in een evolutionair perspectief.
Opgedeeld in een Brits, Nederlands, Duits en Deens deel is de Doggersbank het toneel van vele internationale politieke en economische belangen op het gebied van onder andere scheepvaart, visserij en energie. Met de Doggersbankcoalitie zien we voor dit gebied andere kansen, namelijk regeneratie en uitbundige bloei van het onderwaterleven. Met een programma gericht op passief en actief herstel en verbeterde representatie van de Noordzee in het juridische, publieke en politieke domein, halen we die toekomst de komende jaren dichterbij.
Op papier is de Doggersbank misschien goed beschermd. In werkelijkheid wordt dit zeegebied nog immer gezien als industrieel wingewest en zijn de ecologische ambities ondermaats. De Doggersbank staat symbool voor onze omgang met de zee: we gebruiken haar niet alleen, we putten haar uit. Tegelijkertijd proberen we op papier een parallelle werkelijkheid te creëren die de suggestie wekt dat de zee wordt beschermd. Wetenschappelijke rapporten, beleids- documenten, wet- en regelgeving, nieuwe ambities en doelstellingen stapelen zich op, maar effectieve beschermingsmaatregelen zijn er niet of nauwelijks.
Na jaren praten is slechts vijf procent van de Nederlandse Noordzee beschermd tegen sleep- netvisserij, maar andere schadelijke activiteiten zoals intensieve scheepvaart, lozing van schadelijke stoffen, zand-, schelpen- en grindwinning, bouw van windparken, boringen naar olie en gas, aanleggen van kabels en leidingen, militaire oefeningen en het detoneren van explosieven, gaan praktisch overal in de Noordzee gewoon door. Onderzoeken wijzen uit dat de alternatieve werkelijkheid van controle op papier, wetenschappelijke studies en nog meer Noordzeebeleid tot geen enkele verbetering heeft geleid voor het zeeleven. De enige zekerheid die we nu hebben is dat de Noordzee verder achteruit blijft gaan als we nog meer beleid maken, maar tegelijk weinig dóén.
De Noordzee is een levend lichaam, met alle karakteristieken van een persoon of een familielid, een entiteit die een betere plek aan de onderhandelingstafel verdient. Maar de zee ook daadwerkelijk op die manier zien? Zo ver zijn we in Nederland helaas nog niet. De Nederlandse samenleving, met een belangrijke rol voor politiek, beleidsmakers en bedrijfsleven, verwaarloost belangrijke wetenschappelijke kennis en het voorzorgsbeginsel. In plaats daarvan vluchten we roekeloos naar voren in een haast religieus, technisch maakbaarheidsdenken. Fundamentele keuzes, verbeteringen en onderhandelingen tussen onszelf en onze leefomgeving schuiven we telkens weer voor ons uit.
Wat zijn de problemen die moeten worden overwonnen? Hoe kunnen we ons als Ambassade van de Noordzee en Stichting Doggerland hiertoe verhouden? Op basis van ons jarenlange en gezamenlijke Noordzeewerk delen we in dit pamflet onze visie op de relatie met de Noordzee en de Doggersbank en geven we achtergrond bij het meerjarenprogramma waar we met een brede coalitie van Nederlandse en Europese partners aan werken. Met ecologen, onderzoekers, juristen, burgers, beleidsmakers, landschapsarchitecten en kunstenaars uit Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Denemarken en Duitsland werken we onder de noemer ‘School of Dogger Bank’ aan toekomstvisies, rechtszaken, grootschalig rifherstel en heel veel meer. Dit alles staat ten dienste van een uitbundige en veerkrachtige onderwaterwereld op de Doggersbank: een kraamkamer voor de Noordzee.
Met dit pamflet vertellen we graag waarom er rechtszaken nodig zijn die de ondergrens van bescherming bewaken, geven handen en voeten aan de noodzaak het gesprek over de zee te democratiseren en beschrijven een route naar rewilding, het herstel van riffen, rust en ruimte op de Doggersbank. Met de Doggersbankcoalitie werken we aan een meerjarig, internationaal programma gericht op herstel en juridische, culturele en politieke vertegen- woordiging van de Doggersbank.
Wanneer het ons lukt om een leefomgeving in de drukste zee ter wereld tijd, rust en ruimte te geven om zichzelf te herstellen, en actief te helpen herstellen waar nodig, dan kan de Doggersbank niet alleen weer een sterk en kloppend hart worden van de Noordzee, maar ook een wereldwijde inspiratiebron voor grenzeloze samenwerking en grootschalig herstel en ontwikkeling van het ecosysteem.
AMBASSADE VAN DE NOORDZEE & STICHTING DOGGERLAND
Christiane Bosman, Harpo ’t Hart, Milo Laureij, Thijs Middeldorp Thomas, Rammelt en Emilie Reuchlin
Beeld boven: Vleet, Dipturus batis. Foto: Peter Verhoog
Beeld onder: Paardenmosselrif. Foto: Dr. José M. Fariñas-Franco
